Het Nederland dat Zichzelf Verloor
Het Nederland dat Zichzelf Verloor
Van Poldermodel naar Polarisatie
De stille dood van de democratie: hoe een land zijn ziel kwijtraakte en wat er nodig is om die terug te vinden
![Image of fragmented Dutch flag or polarized society]
De Nieuwe Wereld #1974 | 'Nieuws van de week | Israël - Iran; rellen LA en Noord-Ierland; fusie PvdA - GL; Wilders e.m.'
Feest voor de Geest | Lezen en schrijven met AI | Marcel A.I. Oden
Een Rotterdamse leraar vertelt me over zijn laatste schooldag. Dertig jaar lesgeven in de Maasstad, van de verzuilde jaren tachtig tot de gepolariseerde jaren twintig. "Vroeger hadden kinderen ruzie over Ajax tegen Feyenoord," zegt hij terwijl hij zijn bureau leeghaalt. "Nu hebben ze ruzie over wie hun ouders stemmen. Achtjarigen die elkaar uitschelden voor 'wappie' of 'racist'. Wat is er gebeurd met ons land?"
Die vraag houdt Nederland bezig. Van Urk tot Maastricht, van universiteitscolleges tot kroegdiscussies: we voelen dat er iets fundamenteel is verschoven. Nederland, ooit het land van compromis en consensus, is verworden tot een slagveld van meningen waarin nuance is vervangen door narratieven en dialoog door demagogie.
Toen Nederland Nog Nederland Was
Begin jaren negentig. Wim Kok en Jozias van Aartsen zitten aan tafel met vakbondsman Lodewijk de Waal. Ze ruziën over pensioenen, maar drinken wel samen koffie. Na afloop gaan ze naar hun eigen kranten - de Volkskrant, het Financieele Dagblad, Het Parool - waar verschillende verhalen staan, maar wel over dezelfde werkelijkheid.
Dat Nederland bestaat niet meer. Sinds de moord op Pim Fortuyn in 2002 - een datum die fungeert als een breuk in onze collectieve biografie - is Nederland een ander land geworden. De cijfers liegen niet: vertrouwen in de Tweede Kamer daalde van 57% in 2006 naar 34% in 2023. Maar belangrijker nog: we zijn elkaars werkelijkheid kwijtgeraakt.
Neem de verkiezingen van 2023. Niet alleen won de PVV verrassend, belangrijker is dat 43% van de kiezers hun keuze pas in de laatste week bepaalde. Dit is geen teken van politieke onvolwassenheid, maar van existentiële ontheemding. Als een samenleving niet meer weet waar ze voor staat, kunnen burgers ook niet meer stabiel kiezen.
Een samenleving die haar verhaal verliest, verliest ook zichzelf
Het probleem gaat dieper dan politieke verdeeldheid. We hebben te maken met wat filosofen een "epistemiologische crisis" noemen - het verdwijnen van gedeelde criteria voor waarheid en bewijs. Tegelijkertijd vermijdt 38% van Nederlandse nieuwsconsumenten actief de mainstream media wegens "vooringenomenheid". Platforms zoals "De Nieuwe Wereld" groeien explosief, niet omdat hun kijkers per se rechts zijn, maar omdat ze hongeren naar verhalen die hun ervaring van de werkelijkheid niet wegzetten als "fout" of "achterhaald".
We leven niet alleen in verschillende politieke werelden, maar in verschillende werkelijkheden, met verschillende criteria voor waarheid. Dit is wat postmoderne filosofen voorspelden, maar nu ervaren we de destructieve gevolgen in levenden lijve.
De Grote Leegruiming
Amsterdam, 1995. In de Balie discussiëren een dominee, een imam, een rabbi en een humanist over euthanasie. Ze zijn het nergens over eens, maar niemand wordt weggehoest. De zaal luistert. Nederland luistert naar zichzelf.
Die tijd is voorbij, en dat komt niet door toeval. Tussen 1995 en 2025 heeft Nederland een culturele revolutie ondergaan die grondiger is dan de jaren zestig. We hebben niet alleen de kerken geleegd - we hebben de structuren afgebroken die verschillende groepen met elkaar verbonden.
Sociologen noemen het "ontzuiling", maar dat woord verhult meer dan het verklaart. De verzuiling was geen vorm van apartheid, maar van organische diversiteit. Katholieken, protestanten, socialisten en liberalen hadden hun eigen instituties, maar deelden een publieke ruimte waarin compromissen werden gesloten.
Als iedereen zijn eigen waarheid heeft, heeft niemand meer de waarheid
Wat we nu hebben is anders: gefragmenteerde bubbels zonder gemeenschappelijke taal. Nederlandse moslims die naar Al Jazeera kijken voor nieuws over Gaza. Hoger opgeleide blanken die hun informatie halen uit internationale bronnen. Autochtone arbeiders die zich herkennen in Hongaarse media over immigratie. We wonen in hetzelfde land, maar leven in verschillende werelden.
Deze fragmentatie heeft een naam: epistemiologische crisis. Het verdwijnen van gedeelde criteria voor waarheid en evidence. Zolang we in verschillende werkelijkheden leven, is democratische deliberatie onmogelijk.
Hoe de Markt Ons Uiteen Dreef
Het ziekenhuis waar mijn moeder werkte, werd in 2010 een "zorgonderneming". Plotseling had ze niet meer patiënten maar "klanten", en was genezing geen roeping meer maar een "dienstverlening". Ze ging met vervroegd pensioen. "Ik wilde mensen beter maken," zei ze, "niet winst."
Achter de culturele verschuiving ligt een economische revolutie die we nauwelijks hebben opgemerkt. Sinds 1980 heeft Nederland een neoliberale metamorfose ondergaan die elke vezel van de samenleving heeft doordrongen. Niet alleen bedrijven werken volgens marktlogica - scholen, ziekenhuizen, universiteiten, zelfs het openbaar bestuur functioneren nu als commerciële ondernemingen.
Deze "commodificatie van het publieke domein" heeft meer veroorzaakt dan efficiëntieverlies. Het heeft de sociale lijm weggenomen die Nederland bijeen hield. Wanneer onderwijs een product wordt in plaats van een gemeenschappelijk goed, verdwijnt het besef dat we samen verantwoordelijk zijn voor de volgende generatie.
Wanneer alles te koop is, gaat de solidariteit verloren die een samenleving bijeenhoudt
Het perverse is dat deze marktrevolutie werd doorgevoerd in naam van "keuzevrijheid" en "eigen verantwoordelijkheid". In werkelijkheid heeft het mensen machtelozer gemaakt. Een ouder die worstelt met schoolkeuze, een patiënt die zorgverzekeraars moet vergelijken - deze mensen ervaren niet vrijheid maar stress, niet autonomie maar vervreemding.
Wanneer Politiek Religie Wordt
Mijn buurman - intelligente accountant, vader van twee kinderen - gelooft oprecht dat de mainstream media deel uitmaken van een globale samenzwering. Hoe is een rationele man zo ver van de rationele wereld weggedreven?
Het antwoord ligt dieper dan informatie of opleiding. Nederland heeft niet alleen zijn economie en cultuur getransformeerd, maar ook zijn ziel. De secularisering heeft meer weggenomen dan kerkbezoek - het heeft de spirituele ankerpunten weggehaald die mensen houvast gaven in een complexe wereld.
Nietzsche voorspelde dit toen hij de "dood van God" aankondigde. Maar hij besefte ook dat religieuze behoeften niet verdwijnen met religieuze instituties. Ze zoeken nieuwe kanalen. Wat we nu zien is wat sociologen "politieke religie" noemen: politieke bewegingen die religieuze functies overnemen door absolute waarheden, rituelen en gemeenschapsvorming aan te bieden.
Als politiek religie wordt, wordt compromis ketterij
Dit verklaart waarom hedendaagse politiek zo emotioneel geladen is. Het gaat niet alleen om beleid, maar om heilige overtuigingen. Klimaatactivisten die zich vastketenen aan de snelweg doen dat niet uit praktische overwegingen, maar uit apocalyptische overtuiging. PVV-stemmers die geloven in de "omvolking" reageren niet op statistieken, maar op existentiële bedreigingen van hun identiteit.
Beide groepen hebben gelijk dat er iets fundamenteels op het spel staat. Ze hebben ongelijk over wat dat is.
De Terugkeer van de Geschiedenis
In 1992 dacht Francis Fukuyama dat de geschiedenis was geëindigd met de overwinning van liberale democratie en kapitalisme. Dertig jaar later keert de geschiedenis terug met een vengeance. Autocratieën floreren, democratieën wankelen, en ideologieën die we dood waanden - nationalisme, autoritarisme, zelfs fascisme - manifesteren zich in nieuwe vormen.
Nederland ontsnapt niet aan deze wereldwijde trend, maar onze specifieke geschiedenis maakt ons extra kwetsbaar. Ons poldermodel functioneerde omdat verschillende groepen elkaar vertrouwden ondanks ideologische verschillen. Dat vertrouwen is weg, en er is niets voor in de plaats gekomen.
Aristoteles waarschuwde voor dit scenario: democratie die ontaardt in wat hij "democratia" noemde - mobbestuur door emotie in plaats van rede. Alexis de Tocqueville voorspelde hoe democratische gelijkheid tot eenzaamheid kan leiden, waarbij burgers zich terugtrekken uit de publieke ruimte. Hannah Arendt beschreef hoe de opkomst van "het sociale" authentieke politiek verdringt.
Wie de geschiedenis niet kent, is gedoemd deze te herhalen
Al deze waarschuwingen zijn bewaarheid geworden in het Nederland van 2025.
De Prijs van de Vlucht
Een bevriende journalist vertelt over zijn werk bij een landelijke krant. "We schrijven niet meer voor Nederland," zegt hij. "We schrijven voor mensen die net zo denken als wij. De rest heeft de krant al opgezegd."
Deze mentaliteit - links en rechts, mainstream en alternatief - verklaart waarom Nederland uit elkaar valt. In plaats van de confrontatie aan te gaan met oncomfortabele waarheden, vluchten we naar gelijkgestemden. Linkse intellectuelen die alleen nog in de bubbel van progressief Amsterdam verkeren. Rechtse ondernemers die zich terugtrekken in hun eigen netwerken.
Beide groepen verliezen het vermogen om de ander te begrijpen, laat staan te overtuigen. Deze vlucht heeft een prijs. Wie weigert te luisteren naar signalen van onvrede, krijgt uiteindelijk te maken met explosies van woede. Wie elke kritiek op immigratie wegzet als racisme, mag zich niet verbazen over de opkomst van radicale partijen.
Een democratie zonder dialoog is een lichaam zonder ziel
De ironie is schrijnend: in een tijd waarin we meer communicatiemiddelen hebben dan ooit, praten we minder met elkaar dan ooit. We zenden wel, maar we ontvangen niet meer.
Herstel Vraagt Moed
Oplossingen voor Nederland's crisis liggen niet in technische fixes of institutionele hervormingen, hoezeer die ook nodig zijn. Ze liggen in de moed om opnieuw te beginnen met de fundamentele vraag van het politieke leven: hoe kunnen verschillende mensen samen een goed leven leiden?
Dit vereist allereerst het herstel van wat filosofen "epistemiologische gemeenschap" noemen - gedeelde criteria voor waarheid en evidence. Media, universiteiten en andere kennisinstituties hebben hier een cruciale rol, maar dan moeten ze wel de moed opbrengen om hun eigen vooroordelen onder ogen te zien.
Ten tweede moeten we intermediaire instituties heruitvinden die verschillende groepen met elkaar verbinden. De oude verzuiling kunnen we niet herstellen, maar we kunnen nieuwe vormen van organische diversiteit ontwikkelen. Lokale gemeenschappen, professionele organisaties, culturele verenigingen - allemaal plekken waar mensen elkaar ontmoeten als complete personen, niet als politieke karikaturen.
De toekomst behoort toe aan wie bruggen bouwt, niet aan wie muren optrekt
Ten derde hebben we nieuwe verhalen van zingeving nodig die zowel gelovigen als ongelovigen kunnen omarmen. Het personalisme van Jacques Maritain biedt inspiratie: de erkenning dat mensen alleen tot ontplooiing komen in authentieke gemeenschap, niet in de massa of pure individualiteit.
Een Nieuwe Geboorte
Afgelopen week sprak ik een jonge Marokkaans-Nederlandse docent die les geeft op een school in Amsterdam-Noord. "Mijn leerlingen vragen me altijd of ik me meer Marokkaans of Nederlands voel," vertelt ze. "Ik zeg dan: waarom zou ik moeten kiezen? Ik ben beide, en daarom begrijp ik Nederland beter dan mensen die maar één ding zijn."
Misschien ligt daar de sleutel tot Nederland's toekomst: niet in de terugkeer naar een verleden dat nooit zo homogeen was als we denken, maar in de ontwikkeling van nieuwe vormen van Nederlandse identiteit die ruimte bieden voor diversiteit zonder te vervallen in fragmentatie.
Dit vereist een cultuuromslag die dieper gaat dan politiek. We moeten leren luisteren vanuit nieuwsgierigheid in plaats van schreeuwen vanuit angst. We moeten gemeenschappen opbouwen die ruimte bieden voor zowel individuele ontplooiing als collectieve verantwoordelijkheid. We moeten spirituele diepte herontdekken zonder terug te vallen in fundamentalisme.
De crisis van Nederland is ook een kans. Ontwrichting dwingt ons vragen te stellen die we in tijden van stabiliteit vermijden. Wie zijn we eigenlijk? Wat houden we echt gemeenschappelijk vast? Hoe willen we samenleven in de 21e eeuw?
In crisis schuilt zowel gevaar als kans - de uitkomst hangt af van onze moed
De antwoorden liggen niet klaar in handboeken of verkiezingsprogramma's. Ze moeten opnieuw worden uitgevonden door mensen die de moed hebben om over de scheidslijnen heen te reiken en samen te zoeken naar wat Nederland verbindt in plaats van wat ons verdeelt.
Nederland heeft zichzelf verloren, maar het kan zichzelf ook heruitvinden. De vraag is of we de moed hebben om die reis te beginnen. De tijd van wegkijken is voorbij. De tijd van terugkijken ook. Nu is de tijd van vooruitkijken, samen.. We hebben te maken met wat filosofen een "epistemiologische crisis" noemen - het verdwijnen van gedeelde criteria voor waarheid en bewijs. Tegelijkertijd vermijdt 38% van Nederlandse nieuwsconsumenten actief de mainstream media wegens "vooringenomenheid". Platforms zoals "De Nieuwe Wereld" groeien explosief, niet omdat hun kijkers per se rechts zijn, maar omdat ze hongeren naar verhalen die hun ervaring van de werkelijkheid niet wegzetten als "fout" of "achterhaald".
We leven niet alleen in verschillende politieke werelden, maar in verschillende werkelijkheden, met verschillende criteria voor waarheid. Dit is wat postmoderne filosofen voorspelden, maar nu ervaren we de destructieve gevolgen in levenden lijve.
De Grote Leegruiming
Amsterdam, 1995. In de Balie discussiëren een dominee, een imam, een rabbi en een humanist over euthanasie. Ze zijn het nergens over eens, maar niemand wordt weggehoest. De zaal luistert. Nederland luistert naar zichzelf.
Die tijd is voorbij, en dat komt niet door toeval. Tussen 1995 en 2025 heeft Nederland een culturele revolutie ondergaan die grondiger is dan de jaren zestig. We hebben niet alleen de kerken geleegd - we hebben de structuren afgebroken die verschillende groepen met elkaar verbonden.
Sociologen noemen het "ontzuiling", maar dat woord verhult meer dan het verklaart. De verzuiling was geen vorm van apartheid, maar van organische diversiteit. Katholieken, protestanten, socialisten en liberalen hadden hun eigen instituties, maar deelden een publieke ruimte waarin compromissen werden gesloten.
Als iedereen zijn eigen waarheid heeft, heeft niemand meer de waarheid
Wat we nu hebben is anders: gefragmenteerde bubbels zonder gemeenschappelijke taal. Nederlandse moslims die naar Al Jazeera kijken voor nieuws over Gaza. Hoger opgeleide blanken die hun informatie halen uit internationale bronnen. Autochtone arbeiders die zich herkennen in Hongaarse media over immigratie. We wonen in hetzelfde land, maar leven in verschillende werelden.
Deze fragmentatie heeft een naam: epistemiologische crisis. Het verdwijnen van gedeelde criteria voor waarheid en evidence. Zolang we in verschillende werkelijkheden leven, is democratische deliberatie onmogelijk.
Hoe de Markt Ons Uiteen Dreef
Het ziekenhuis waar mijn moeder werkte, werd in 2010 een "zorgonderneming". Plotseling had ze niet meer patiënten maar "klanten", en was genezing geen roeping meer maar een "dienstverlening". Ze ging met vervroegd pensioen. "Ik wilde mensen beter maken," zei ze, "niet winst."
Achter de culturele verschuiving ligt een economische revolutie die we nauwelijks hebben opgemerkt. Sinds 1980 heeft Nederland een neoliberale metamorfose ondergaan die elke vezel van de samenleving heeft doordrongen. Niet alleen bedrijven werken volgens marktlogica - scholen, ziekenhuizen, universiteiten, zelfs het openbaar bestuur functioneren nu als commerciële ondernemingen.
Deze "commodificatie van het publieke domein" heeft meer veroorzaakt dan efficiëntieverlies. Het heeft de sociale lijm weggenomen die Nederland bijeen hield. Wanneer onderwijs een product wordt in plaats van een gemeenschappelijk goed, verdwijnt het besef dat we samen verantwoordelijk zijn voor de volgende generatie.
Wanneer alles te koop is, gaat de solidariteit verloren die een samenleving bijeenhoudt
Het perverse is dat deze marktrevolutie werd doorgevoerd in naam van "keuzevrijheid" en "eigen verantwoordelijkheid". In werkelijkheid heeft het mensen machtelozer gemaakt. Een ouder die worstelt met schoolkeuze, een patiënt die zorgverzekeraars moet vergelijken - deze mensen ervaren niet vrijheid maar stress, niet autonomie maar vervreemding.
Wanneer Politiek Religie Wordt
Mijn buurman - intelligente accountant, vader van twee kinderen - gelooft oprecht dat de mainstream media deel uitmaken van een globale samenzwering. Hoe is een rationele man zo ver van de rationele wereld weggedreven?
Het antwoord ligt dieper dan informatie of opleiding. Nederland heeft niet alleen zijn economie en cultuur getransformeerd, maar ook zijn ziel. De secularisering heeft meer weggenomen dan kerkbezoek - het heeft de spirituele ankerpunten weggehaald die mensen houvast gaven in een complexe wereld.
Nietzsche voorspelde dit toen hij de "dood van God" aankondigde. Maar hij besefte ook dat religieuze behoeften niet verdwijnen met religieuze instituties. Ze zoeken nieuwe kanalen. Wat we nu zien is wat sociologen "politieke religie" noemen: politieke bewegingen die religieuze functies overnemen door absolute waarheden, rituelen en gemeenschapsvorming aan te bieden.
Als politiek religie wordt, wordt compromis ketterij
Dit verklaart waarom hedendaagse politiek zo emotioneel geladen is. Het gaat niet alleen om beleid, maar om heilige overtuigingen. Klimaatactivisten die zich vastketenen aan de snelweg doen dat niet uit praktische overwegingen, maar uit apocalyptische overtuiging. PVV-stemmers die geloven in de "omvolking" reageren niet op statistieken, maar op existentiële bedreigingen van hun identiteit.
Beide groepen hebben gelijk dat er iets fundamenteels op het spel staat. Ze hebben ongelijk over wat dat is.
De Terugkeer van de Geschiedenis
In 1992 dacht Francis Fukuyama dat de geschiedenis was geëindigd met de overwinning van liberale democratie en kapitalisme. Dertig jaar later keert de geschiedenis terug met een vengeance. Autocratieën floreren, democratieën wankelen, en ideologieën die we dood waanden - nationalisme, autoritarisme, zelfs fascisme - manifesteren zich in nieuwe vormen.
Nederland ontsnapt niet aan deze wereldwijde trend, maar onze specifieke geschiedenis maakt ons extra kwetsbaar. Ons poldermodel functioneerde omdat verschillende groepen elkaar vertrouwden ondanks ideologische verschillen. Dat vertrouwen is weg, en er is niets voor in de plaats gekomen.
Aristoteles waarschuwde voor dit scenario: democratie die ontaardt in wat hij "democratia" noemde - mobbestuur door emotie in plaats van rede. Alexis de Tocqueville voorspelde hoe democratische gelijkheid tot eenzaamheid kan leiden, waarbij burgers zich terugtrekken uit de publieke ruimte. Hannah Arendt beschreef hoe de opkomst van "het sociale" authentieke politiek verdringt.
Wie de geschiedenis niet kent, is gedoemd deze te herhalen
Al deze waarschuwingen zijn bewaarheid geworden in het Nederland van 2025.
De Prijs van de Vlucht
Een bevriende journalist vertelt over zijn werk bij een landelijke krant. "We schrijven niet meer voor Nederland," zegt hij. "We schrijven voor mensen die net zo denken als wij. De rest heeft de krant al opgezegd."
Deze mentaliteit - links en rechts, mainstream en alternatief - verklaart waarom Nederland uit elkaar valt. In plaats van de confrontatie aan te gaan met oncomfortabele waarheden, vluchten we naar gelijkgestemden. Linkse intellectuelen die alleen nog in de bubbel van progressief Amsterdam verkeren. Rechtse ondernemers die zich terugtrekken in hun eigen netwerken.
Beide groepen verliezen het vermogen om de ander te begrijpen, laat staan te overtuigen. Deze vlucht heeft een prijs. Wie weigert te luisteren naar signalen van onvrede, krijgt uiteindelijk te maken met explosies van woede. Wie elke kritiek op immigratie wegzet als racisme, mag zich niet verbazen over de opkomst van radicale partijen.
Een democratie zonder dialoog is een lichaam zonder ziel
De ironie is schrijnend: in een tijd waarin we meer communicatiemiddelen hebben dan ooit, praten we minder met elkaar dan ooit. We zenden wel, maar we ontvangen niet meer.
Herstel Vraagt Moed
Oplossingen voor Nederland's crisis liggen niet in technische fixes of institutionele hervormingen, hoezeer die ook nodig zijn. Ze liggen in de moed om opnieuw te beginnen met de fundamentele vraag van het politieke leven: hoe kunnen verschillende mensen samen een goed leven leiden?
Dit vereist allereerst het herstel van wat filosofen "epistemiologische gemeenschap" noemen - gedeelde criteria voor waarheid en evidence. Media, universiteiten en andere kennisinstituties hebben hier een cruciale rol, maar dan moeten ze wel de moed opbrengen om hun eigen vooroordelen onder ogen te zien.
Ten tweede moeten we intermediaire instituties heruitvinden die verschillende groepen met elkaar verbinden. De oude verzuiling kunnen we niet herstellen, maar we kunnen nieuwe vormen van organische diversiteit ontwikkelen. Lokale gemeenschappen, professionele organisaties, culturele verenigingen - allemaal plekken waar mensen elkaar ontmoeten als complete personen, niet als politieke karikaturen.
De toekomst behoort toe aan wie bruggen bouwt, niet aan wie muren optrekt
Ten derde hebben we nieuwe verhalen van zingeving nodig die zowel gelovigen als ongelovigen kunnen omarmen. Het personalisme van Jacques Maritain biedt inspiratie: de erkenning dat mensen alleen tot ontplooiing komen in authentieke gemeenschap, niet in de massa of pure individualiteit.
Een Nieuwe Geboorte
Afgelopen week sprak ik een jonge Marokkaans-Nederlandse docent die les geeft op een school in Amsterdam-Noord. "Mijn leerlingen vragen me altijd of ik me meer Marokkaans of Nederlands voel," vertelt ze. "Ik zeg dan: waarom zou ik moeten kiezen? Ik ben beide, en daarom begrijp ik Nederland beter dan mensen die maar één ding zijn."
Misschien ligt daar de sleutel tot Nederland's toekomst: niet in de terugkeer naar een verleden dat nooit zo homogeen was als we denken, maar in de ontwikkeling van nieuwe vormen van Nederlandse identiteit die ruimte bieden voor diversiteit zonder te vervallen in fragmentatie.
Dit vereist een cultuuromslag die dieper gaat dan politiek. We moeten leren luisteren vanuit nieuwsgierigheid in plaats van schreeuwen vanuit angst. We moeten gemeenschappen opbouwen die ruimte bieden voor zowel individuele ontplooiing als collectieve verantwoordelijkheid. We moeten spirituele diepte herontdekken zonder terug te vallen in fundamentalisme.
De crisis van Nederland is ook een kans. Ontwrichting dwingt ons vragen te stellen die we in tijden van stabiliteit vermijden. Wie zijn we eigenlijk? Wat houden we echt gemeenschappelijk vast? Hoe willen we samenleven in de 21e eeuw?
In crisis schuilt zowel gevaar als kans - de uitkomst hangt af van onze moed
De antwoorden liggen niet klaar in handboeken of verkiezingsprogramma's. Ze moeten opnieuw worden uitgevonden door mensen die de moed hebben om over de scheidslijnen heen te reiken en samen te zoeken naar wat Nederland verbindt in plaats van wat ons verdeelt.
Nederland heeft zichzelf verloren, maar het kan zichzelf ook heruitvinden. De vraag is of we de moed hebben om die reis te beginnen. De tijd van wegkijken is voorbij. De tijd van terugkijken ook. Nu is de tijd van vooruitkijken, samen.
FEEDBACK Leuk als je reageert: marcel@oden.nl
DISCLAIMER Op 'Feest voor de Geest', dit blog, experimenteer ik met AI. Bij de eindredactie heb ik extra gelet op correcte bronvermelding, 'fair use' van bronnen en het vermijden van plagiaat. Ook heb ik een extra factcheck gedaan. Heb je het idee dat auteursrecht toch in het geding is of stoor je je aan feitelijke onjuistheden, laat het me weten alsjeblieft. Dan pas ik de tekst graag aan. Meer over mijn werkwijze: Schrijven met AI. Een kijkje in de keuken.
Feest voor de Geest | Lezen en schrijven met AI | Marcel Oden
Published using
